Sáu năm mới xử xong một vụ chia thừa kế
Một vụ chia thừa kế không quá phức tạp nhưng tòa án phải mất sáu
phiên tòa cùng sáu năm trời mới giải quyết xong.
Ngày 30-3, TAND TP Cần Thơ xử phúc thẩm đã tuyên chấp nhận một
phần kháng cáo của nguyên đơn, chấp nhận một phần yêu cầu độc lập của người
liên quan và bác kháng cáo của bị đơn. Tòa sửa án sơ thẩm và tuyên buộc vợ
chồng bị đơn T. hoàn trả tài sản thừa kế cho nguyên đơn M. và người liên quan
mỗi người một suất thừa kế hơn 198 triệu đồng.
Theo hồ sơ, cha mẹ của nguyên đơn, bị đơn có phần đất gần 10.000
m2. Năm 2000, người cha đã đăng ký nhưng chưa được cấp giấy đỏ thì mất nên sau
đó cơ quan chức năng ghi tên người mẹ trên giấy.
Năm 2003, người mẹ đã làm hợp đồng tặng cho toàn bộ đất cho bị
đơn.
Năm 2005, người mẹ chết không để lại di chúc. Ông bà có bốn người
con: Nguyên đơn M., bị đơn T., một người chết năm 1977, không có vợ, con; một
người chết sau bà 15 ngày, có chồng và hai con.
Vào các năm 2009 và 2010, Nhà nước đã thu hồi tổng cộng gần 7.500
m2 đất và bồi thường gần 2,3 tỉ đồng (trong đó, riêng giá trị đất là hơn
1,8 tỉ đồng) và còn lại hơn 1.000 m2 đất.
Năm 2010, nguyên đơn khởi kiện yêu cầu chia thừa kế…
Xử sơ thẩm lần đầu, TAND quận Bình Thủy bác yêu cầu của nguyên đơn
và người liên quan vì cho rằng người liên quan (gồm chồng và hai con của người
em gái của bà M., người chết sau mẹ bà M. 15 ngày) không phải là thừa kế thế vị
và di sản đã cho hợp pháp rồi nên không chia nữa.
Sau đó, TAND TP Cần Thơ xử phúc thẩm hủy án vì cho rằng xác định
thừa kế thế vị là sai, tài sản còn thời hiệu chia thừa kế.
Xử sơ thẩm (lần hai), tòa tách vụ án làm hai vụ, vụ của nguyên đơn
kiện thì đình chỉ. Sau đó, tòa phúc thẩm (lần hai) hủy quyết định đình chỉ vì
tách, nhập vụ án sai.
Xử sơ thẩm (lần ba) hồi tháng 4-2015, TAND quận Bình Thủy xác định
di sản chia thừa kế là tài sản của người cha khi chết để lại cho vợ và ba người
con. Tức là 1/2 tài sản chung của cha mẹ nguyên đơn, bị đơn trừ đi diện tích
đất đã bán (1.200 m2). Tòa tính ra tài sản của người cha để lại chia làm bốn kỷ
phần, mỗi kỷ phần được gần 900 m2. Do trước khi chết, người mẹ đã tặng cho hết
bị đơn nên khi chết không còn tài sản phát sinh thừa kế. Từ đó, tòa lập luận
theo hội đồng định giá tài sản trong tố tụng dân sự thì loại đất trồng cây lâu
năm tại vị trí tranh chấp có giá là 180.000 đồng/m2 (trong khi giá đất Nhà
nước đã bồi thường hai lần đều cao hơn giá này). Tương ứng với diện tích đã
chia như trên, mỗi kỷ phần được hơn 160 triệu đồng.
Sau đó, cả nguyên đơn, bị đơn và người liên quan đều đồng loạt
kháng cáo.
Xử phúc thẩm lần này, TAND TP Cần Thơ xác định các lần thu hồi đất
của Nhà nước đều nằm trong khối tài sản chung vợ chồng của cha mẹ bà M. Do đó,
di sản để chia thừa kế gồm 1/2 giá trị đất được bồi thường (vật kiến trúc và
cây cối không được tính là tài sản để chia vì thuộc công chăm sóc, xây dựng của
bị đơn) và 1/2 diện tích đất còn lại.
Tòa này nhận định khi người cha chết phát sinh thừa kế cho vợ và
ba người con. Do bị đơn là người ở chung nhà và có công chăm sóc cha mẹ nên
được hưởng thêm một kỷ phần.
Từ đó, tòa chia di sản của người cha làm năm phần bằng cách chia
trực tiếp tiền bồi thường đất qua hai lần bị thu hồi, mỗi kỷ phần được hưởng
tương đương 180 triệu đồng. Phần đất còn lại chia năm phần, tính bằng tiền
tương đương 18 triệu đồng/kỷ phần và đã tuyên sửa án như trên.
Theo Nhẫn Nam (Pháp luật TPHCM)
